Zabezpieczenia Spłaty
Podstawowym warunkiem uruchomienia przydzielonego kredytu może być ustanowienie przez kredytobiorcę zabezpieczeń jego spłaty na rzecz banku. W praktyce można mówić o zabezpieczeniach ekonomicznych, psychologicznych i prawnych. Zabezpieczenia ekonomiczne kredytu wiążą się przede wszystkim z dobrą sytuacją finansową kredytobiorcy, która to wykazywana jest w postaci zdolności kredytowej. Przy kredytach inwestycyjnych, do zabezpieczeń tego typu zalicza się również ocenę projektu inwestycyjnego, kredytowanego ze środków otrzymanych z kredytu. Zabezpieczenie psychologiczne opiera się w zasadzie na fakcie, czy kredytobiorca jest znany bankowi z dotychczasowej współpracy jako wiarygodny i dobry płatnik. Natomiast najważniejsze dla banku jest jednak ustanowienie prawnych zabezpieczeń kredytu. Ich ustanowienie nie jest obligatoryjne, jednak banki z reguły ich wymagają, ponieważ spoczywają na nich ogólne obowiązki w zakresie bezpieczeństwa przyjętych do banku środków.
Przy wyborze formy prawnego zabezpieczenia decyduje w szczególności: rodzaj, wysokość oraz termin spłaty kredytu; status prawny oraz sytuacja finansowo – majątkowa kredytobiorcy; cechy danego zabezpieczenia wynikające z dotyczących go przepisów prawnych oraz przewidywany nakład pracy banku, koszt jego ustanowienia, a także realna możliwość zaspokojenia roszczeń banku w możliwie najkrótszym czasie z przyjętego zabezpieczenia.
Najpowszechniejsza klasyfikacja zabezpieczeń prawnych wymienia zabezpieczenia osobiste i rzeczowe. Zabezpieczenia osobiste charakteryzują się odpowiedzialnością osobistą osoby ustanawiającej to zabezpieczenie, a więc całym jej majątkiem. W tej grupie wyróżnia się:
- Weksel in blanco - zawiera zobowiązanie do zapłaty przez wystawcę weksla i musi zawierać co najmniej podpis wystawcy.
- Poręczenie wekslowe (awal) jest to zobowiązanie osoby trzeciej do zapłaty całości lub części sumy wekslowej.
- Poręczenie udzielone na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, polega na tym, że poręczyciel zobowiązuje się wobec banku do spłaty udzielonego kredytu w przypadku jego niespłacenia przez kredytobiorcę w oznaczonym terminie.
- Gwarancja bankowa to pisemne zobowiązanie banku do zapłaty kwoty wskazanej w gwarancji w przypadku, gdy kredytobiorca, na rzecz którego została ona wystawiona, nie spłaci kredytu w umownym terminie.
- Przelew wierzytelności to umowa, na mocy której kredytobiorca przenosi na bank prawo do otrzymania określonych wierzytelnościom dłużnika.- Przystąpienie do długu kredytowego to umowa, na mocy której do istniejącego długu przystępuje osoba trzecia w charakterze dłużnika solidarnego.
- Pełnomocnictwo to umocowanie banku do dysponowania rachunkiem bankowym, np. poprzez potrącenie bądź pobranie kwoty niespłaconego w terminie długu.
Natomiast zabezpieczenia rzeczowe ograniczają odpowiedzialność osoby dającej zabezpieczenie do poszczególnych składników jej majątku. Wśród nich wyróżnia się:
- Zastaw ogólny polega na tym, iż rzecz ruchomą można obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia swych roszczeń z tej rzeczy, niezależnie od tego, czyją stała się własnością. Zastaw na rzeczach ruchomych może przyjąć jedna z form (w zależności od sposobu jego ustanowienia): zastawu zwykłego, bankowego zastawu rejestrowego bądź zastawu ustawowego
- Przewłaszczenie na zabezpieczenie to tzw. umowa powiernicza, przez którą kredytobiorca przenosi na bank własność rzeczy ruchomej, a ten zobowiązuje się do korzystania z niej w granicach nie wykraczających poza uzasadnione zabezpieczenie wierzytelności.
- Kaucja, na jej mocy kredytobiorca składa bankowi jako zabezpieczenie papiery wartościowe na okaziciela lub sumę pieniężną, które stanowią zabezpieczenie na wypadek niespłacenia długu w terminie.
- Blokada środków na rachunku bankowym dokonywana jest na zlecenie kredytobiorcy – posiadacza rachunku – jako zabezpieczenie spłaty kredytu.
- Hipoteka – polega na tym, iż nieruchomość można obciążyć prawem, na mocy którego bank będzie mógł dochodzić zaspokojenia swego roszczenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością. Ustanowienie hipoteki na rzecz banku wymaga formy aktu notarialnego z wpisem do ksiąg wieczystych, jednak nie pozbawia właściciela nieruchomości możliwości jej obciążania lub rozporządzania nią. Wyróżnia się hipotekę zwykłą, kaucyjną oraz przymusową.
